CH'OLTUN Q'EQCHI'
Na'chin wa'chin, chineeril, chineerab'i...
LOQ' LEEK'ULB'AL, LOQ' LEERILB'AL, LOQ' LEERAB'INKIL...
Ha'an taxaq li xmetz'ew li loq'laj Tzuultaq'a chi b'eeresinq, chi ab'inq qe junq'e junq'e kutan, chalen naq toosaqewinq wi' chik.
jueves, 25 de agosto de 2011
miércoles, 24 de agosto de 2011
Yot’ok ch’ool chi ru loq’laj Tzuultaq’a (Apología al espíritu del Tzuultaq’a)
Oí decir de una señora q’eqchi’, que se dirigía
al Espíritu del Tzuultaq’a, en el interior de una cueva. En la celebración del
Wayeb’ 2006.
At inna’,
at inyuwa’
We’kin xaq
chawe chawu,
Junxil xaq
ink’a’ nink’ulun
Toja’ xaq
xatnaq chaq sa’ inch’ool
Xmoq chaq
sa’ li waam chalk cha wilb’al,
X’ala chaq
sa’ inch’ool aawula’aninkil
Mare
kach’in, mare junmiin
li nink’am
chaq cho’q aawe
jun
t’orol, wiib’ t’orol li wuutz’u’uj
jun
t’orol, wiib’ t’orol linmayej
Ma jo’kan
ta xaq li nakak’e, li nakasi we laa’in
At
inna’, at inyuwa’
Chinaawab’i
xaq
Xinchal
xaq chi xch’inawotzb’al cha wu
Xinchal
xaq chi xkanab’ankil aawe
Li
wuutz’u’uj, lin pom, lin kanteel
Sa’
xk’ab’a’ xaq linketomq
Sa’
xk’ab’a’ xaq li wak’ach, lin kaxlan
B’ar ta
b’i’ chik tinxik
B’ar ta
b’i’ chik tin’iloq
Ma ink’a’
ta b’i’ laa’at xatk’ehok chaq re li qakutan
Ma ink’a’
ta b’i’ laa’at xatkanab’an chaq we arin
Ma ink’a’
ta b’i’ aaweqajin sa’ xb’een li ruchich’och’
Ma ink’a’
ta b’i’ aawuuchilin arin
Cha kuy,
cha sach linmaak
Wan tana
li ninye,
Wan tana
li ninb’aanu
Wan tana
naq ninnumta
Wan
tana naq yal ninkutb’e wib’
Wan
tana naq naxik sa’ we
Wan
tana naq ink’a’ naweek’a wib’
Wan
tana naq ink’a’ nakatinpatz’
Wan
tana naq ink’a’ nakat naq sa’ inch’ool
Nachal
tana laajosq’il
Naraho’
tana sa’ laach’ool at inna’ at inyuwa’
Xq’oq
tana xaq laach’ool li nink’ul,
Xt’ane’
xaq li rahilal sa xb’eeneb’ linketomq,
Ra xaq
li nake’xk’ul, li nake’ril linsi,
linmaatan aak’ehom.
Ha’an
nahxaq nake’reek’a
Ha’an
nahxaq nake’ok re
Linketomq,
linjunkab’lal,
K’a’
xaq ru xyaalal naq yookeb’ chi kamk
Linkaxlan,
li wak’ach,
K’a’
xaq ru xyaalal naq li kok’ xul, li iq, li saq’e
Yookeb’
xtawasinkil, xsachb’al li wawinq
K’a’ ta
b’i’ chik ru tin yoo’oni, tin chap
Ma ink’a
ta b’I’ ha’an li ru inyo’oon,
Ka’aj chik ma nint’oqe’, ka’aj chik ma nin’oso’
Yal
kach’’in aj chik naq ninxok wib’, naq ninkole’
Makach’in
xaq naq nayot’e’k sa’ li waam
Makach’in
xaq naq namayo’ sa’ inch’ool
Xb’aan
naq laa’in laawal laak’ajol
Yalyo’
xaq aaqe chinch’oolaninkil
Chi
xch’oolaninkil li walal ink’ajol
Yookat
xaq xk’eeb’al we li sahil eechej
Li
sahil ch’oolejil
Ut
laa’in ninq’etq’eti wib’ chawu.
Jo’kan
xaq naq anaqwan ninchal chi anchal inch’ool
Xpatz’b’al
lin kuyb’al, li wab’inkil
Nimtaxaq
laakuyum sa’ inb’een
Xootoxaq
linmaak
aawik’in
wan li yu’am li sahil eechej.
Aawik’in
wan li xk’ojlajik linch’ool
Aawik’in
xaq li qakuut, li qaloq’al
Jo’kan
xat naq nink’am chaq linmayej, li wuutz’u’uj
Re naq
tinaak’e cha wu, re naq taawisi li josq’il sa’ inb’een
Ha’ xaq
ha’in li waatin,
Ka’ xaq
ha’in lintz’aamahom
B’anyox
jun sut, wiib’ sut
B’anyox
eere ana’, B’anyox eere awa’
Ka’aj
xaq ha’an li wajom
Ka’aj
xaq ha’an li welajihom
Xikxaq
we, q’ajk xaq we laa’in anaqwan.
Tojo’q
xaq eere. Tojo’xaq re nakinaak’ul
Tojo’aq xaq
re nakineerab’i
Chinnume’q
wan ana’ chinnume’q wan awa’
B'anyoxxaq eere....
Yal xsahil qe
-Mama'-
<mama' teek'ul>
-ha'yaal eere-
<tineekol laa'in>
-teekol aj k'alom-
<teekol q'emkun, chan b'i'an>
-maji' nakawil-
<mama' teek'ul>
-ha'yaal eere-
<tineekol laa'in>
-teekol aj k'alom-
<teekol q'emkun, chan b'i'an>
-maji' nakawil-
XSAHIL QACH'OOL
-Ma sa aach'ool-
<sa inch'ool, sahch'ool>
-sa inch'ool, sa qach'ool-
<sa qach'ool>
tenq'ank
<sa inch'ool, sahch'ool>
-sa inch'ool, sa qach'ool-
<sa qach'ool>
tenq'ank
Suscribirse a:
Entradas (Atom)